Burgerband11

Initiatief voor Regionale Gespreksrondes over de Radio

* Off-Line - On-Air
* Voor Burgers - Door Burgers
* Off-Grid - Autonoom
* Nabuurschap - Samenwerking
* Zelfredzaamheid - Weerbaarheid

We leven in roerige tijden. Van overheidswege wordt ons aangeraden om op onverwachte omstandigheden voorbereid te zijn. Zelfredzaamheid van de burger, dat is het devies. Maar echt zelfredzaam is natuurlijk niemand voor langer dan een paar dagen, tenzij je Robinson Crusoë heet. Alle anderen zijn aangewezen op samenwerking. Daarvoor is communicatie nodig binnen je eigen omgeving. Maar als er geen stroom meer komt uit het stopcontact en het scherm van je mobieltje gaat op zwart, voor dagen of zelfs maanden, wat dan?

Gelukkig heeft diezelfde overheid al ruim veertig jaar geleden een communicatiemiddel voor burgers vrijgegeven dat inmiddels vergeten lijkt te zijn. Dat is de CB (Citizen Band) radio die werkt in het frequentiegebied van 27 Megahertz (27 MHz). De band wordt ook wel aangeduid met de golflengte die bij deze frequentie hoort: 11 meter. Deze band geldt wereldwijd. Iedereen mag hem gebruiken. Daar hoef je geen examens voor af te leggen of een machtiging te hebben. Hoe werkt zo'n radio?Je koopt en installeert de spullen, kiest een van de 40 beschikbare kanalen, en drukt op de knop van de microfoon. Iedere andere CB gebruiker, die binnen bereik (ca. 30 km) is, en is afgestemd op hetzelfde kanaal, kan dan horen wat je zegt. Als je de knop loslaat kan jij iedere andere gebruiker horen. Je hebt daarmee een volledig autonoom communicatiemiddel, dat niet afhankelijk is van providers en een digitale infrastructuur zoals het internet. Het kan dus ook niet gehackt worden. Voor gebruik bij uitval van het stroomnet is natuurlijk wel een eigen stroombron nodig, zoals een zonnepaneeltje of een kleine windgenerator.Wereldwijd is de verkoop van deze apparaten rond twee miljoen stuks per jaar, met een verwachte stijging van 4% per jaar in de komende jaren. De grootste gebruikersgroepen zijn truckers, particulieren en de bouwsector. Rond 20% van de verkochte toestellen komt in auto's en vrachtwagens terecht, de rest wordt op een vaste plaats gebruikt.Het nutMet de CB radio zijn 1 op 1 contacten mogelijk, tussen familieleden bijvoorbeeld, als die binnen elkaars bereik wonen. Ook groepen zoals bij vrienden, sport, hobbies, lokale bedrijfjes, landbouwers, allerlei soorten buurtverbanden en ook lokale dienstverleners kunnen via CB radio, mobiel of vast, contact met elkaar blijven houden. Je bent altijd aanwezig en altijd bereikbaar, onafhankelijk van providers en stroomleveranciers. Het is geen telefoon, dus vooraf wordt een tijdsperiode en een kanaalnummer afgesproken. Voor lokale dienstverleners en ondernemers is CB radio aantrekkelijk vanwege de lage kosten en het gebruiksgemak. Vanuit een centrale post kunnen zij mobiele medewerkers in het veld bereiken, en omgekeerd. Iedereen en iedere groep kan zelf besluiten om er op een eigen manier gebruik van te maken. Daarom zal ik het daarover nu verder niet hebben.Waar ik het wel over wil hebben is een veel krachtigere mogelijkheid die de CB-radio biedt. Dat is het gebruik ervan in regionale netwerken. In een zone van ca. 30 km diameter kunnen burgers er georganiseerd contact met elkaar mee hebben. We moeten dan niet dezelfde fouten maken als in de jaren tachtig, toen door de vaak chaotische taferelen op de band de lol er voor velen snel af was.De beste garantie daarvoor is het aanhouden van de procedure van de wekelijkse ronde. Die kunst wordt door de officiële radio-zendamateurs al met succes gedurende zo'n 100 jaar beoefend. Toen ik zelf radio amateur werd was ik onder de indruk van de effectiviteit, de gespreksdiscipline en zeker ook de lol van die rondes. Als dergelijke rondes ook via de CB band gehouden worden, kunnen burgers in een regio contact met elkaar onderhouden. Onder normale omstandigheden is dat gewoon leuk en soms nuttig. In noodsituaties, als het scherm van de mobieltjes zwart is, kan het onontbeerlijk of zelfs levensreddend zijn. Daarvoor zijn dan wel afspraken en spelregels nodig.De Burgerband11 rondeOm dat te bereiken stel ik voor overal in het land de oprichting van dergelijke rondes op de CB 11-meterband te bevorderen. Laten we het de "Burgerband11" ronde noemen. Band slaat op zowel de golflengte als op de onderlinge band tussen burgers. De 11 verwijst naar de golflengte van 11 meter. De doelstelling van Burgerband11 is:A. In noodsituaties en bij uitval van de reguliere communicatiemiddelen aan alle burgers een autonoom platform bieden voor informatie uitwisseling gericht op het bevorderen van de zelfredzaamheid en de sociale weerbaarheid door samenwerking.B. Buiten noodsituaties door middel van wekelijkse rondes op de 11-meter band een plezierig tijdverdrijf verschaffen, nieuwe sociale contacten opdoen, de sociale cohesie en het nabuurschap bevorderen en informatie uitwisselen over lokale en regionale aangelegenheden.De Burgerband11 onderscheidt zich van andere groepsrondes door de doelstelling. Dat betekent dat hij niet bedoeld is voor commerciële belangen, politiek, godsdienst en extreem gedachtengoed. De Burgerband11 ronde heeft geen officiële status, is nergens aan verbonden en respecteert de wet. De rondeleider zorgt ervoor dat de procedure, die hierna in RONDE is beschreven, strikt wordt gevolgd. Anders werkt het niet, dan krijgen we weer dezelfde toestanden als in de jaren tachtig. De rondeleider is neutraal, kan wisselen onder de deelnemers en wordt door de deelnemers gekozen.Wie zouden mee willen doen met zo'n Burgerband11 ronde? Denk aan burgers die wel eens met een ander medium dan de smartphone met elkaar willen communiceren. Verder burgers die zich verantwoordelijk voelen voor de zelfredzaamheid, zowel voor zichzelf als voor familie en de samenleving om hen heen. Verder zijn ook burgers, die door speciale kennis, ervaring of vaardigheden extra kunnen bijdragen, zeer welkom.Maar er is meer. Als er genoeg van die rondes in het land zijn, dan opent dat de mogelijkheid van communicatie over grotere afstanden dan in kringen van 30 km. Waar die kringen elkaar overlappen kunnen zich deelnemers bevinden die (op verschillende tijdstippen) in twee rondes actief zijn. Die deelnemers kunnen dan boodschappen doorgeven naar deelnemers van de naastgelegen ronde, en zo verder, als in een estafette. Dan kunnen in beginsel berichten over het hele land worden doorgegeven. Voorwaarde daarvoor is weer dat hiervoor een vaste procedure wordt aangehouden. Die procedure is neergelegd in het onderdeel OPERATIONEEL, dat over doelstelling A gaat.De uitvoeringAls dit idee je aanspreekt en je mee wilt doen, dan zijn daarvoor drie stappen nodig.STAP 1 - Richt thuis je eigen CB-radio station op.Je hoeft daarvoor geen technische knobbel te hebben. De onderdelen CB RADIO en ANTENNE kunnen je helpen, evenals de website van de bestaande CB radio amateurs: dutchcbgroup.nl De noodzakelijke autonome stroomvoorziening staat beschreven onder het onderdeel VOEDING.STAP 2 - Sluit je aan bij een ronde van Burgerband11 of zet er zelf een op.Als genoeg mensen een Burgerband11 CB station opzetten en er aan deelnemen dan kunnen de rondes in iedere regio worden gehouden. Dat opzetten en aanmelden moeten ergens beginnen natuurlijk. Wie het initiatief wil nemen of daaraan mee wil doen, kan iedereZATERDAGOCHTEND OM 10:00 UUR OP KANAAL 14afstemmen. Dat is het standaard oproepkanaal. Het is een soort ontmoetingsplein. Je voert daar geen inhoudelijke gesprekken, maar maakt alleen een afspraak om op een ander kanaal en op een bepaalde weekdag en tijdstip verder te gaan. Bestaande CB radio amateurs werken al in verschillende rondes, zij kunnen als ze willen hier een gids rol vervullen.Je roept op kanaal 14 op met "Burgerband11" en je voornaam, of een zelfgekozen werknaam, en vraagt om een reactie. Als je dan gelijkgestemden hoort kunnen jullie de eerste stappen nemen om een wekelijkse ronde te organiseren.Geef de ronde een naam, bijvoorbeeld de gemeentenaam. Streeknamen kunnen natuurlijk ook. Het gaat erom dat de lokatie te herkennen is. Kies ook een dag van de week, een tijdstip en een kanaalnummer. Drie kanaalnummers zijn al bezet en kunnen dus niet gekozen worden: het noodkanaal 9, het algemene oproepkanaal 14 en het truckerskanaal 19. Het camper kanaal 22 is niet formeel afgesproken, maar kan toch beter vrijgehouden worden.Ook als een ronde al functioneert kan je op de zaterdagen aanwezig zijn om 10:00 op kanaal 14 om nieuwe deelnemers te werven, of om belangstellende inmelders op weg te helpen.STAP 3 - Oefen wekelijks in de Ronde.Hier gaat het volgende onderdeel RONDE over. Oefenen is nodig om in een noodsituatie effectief te kunnen communiceren. Het meedoen aan een ronde is niet alleen nuttig voor de zelfredzaamheid en weerbaarheid, maar je kunt er ook plezier aan beleven. Denk aan de persoonlijke contacten die je opdoet, de nuttige tips die je krijgt en kunt geven, en het genoegen dat je ervaart als je er steeds beter in wordt en de deelnemers leert kennen.Zodra doelstelling A aan bod komt, kom je natuurlijk in een andere stand te staan. Als deelnemer aan zo'n ronde kun je dan als geen ander meedoen aan de onderlinge buurt- en regio samenwerking die dan nodig is. Want mét communicatie gaat dat altijd beter dan zonder. Waarschijnlijk wordt de ronde dan vaker dan eens per week gehouden. Voor hoe het dan verder gaat bestaat geen draaiboek. Het onderdeel OPERATIONEEL geeft wel wat aandachtspunten. Daar staan ook tips over hoe je de CB radio en de antenne heel kunt houden onder bijzondere omstandigheden.

Laten we hier even pauzeren. Waar draait dit eigenlijk allemaal om?Wat je hebt gelezen is de oproep van een bezorgde burger. Hij realiseert zich dat in de komende onzekere tijden internet en telefoon/data verkeer kunnen uitvallen. Radiogolven kunnen dan de gewone burgers nog met elkaar verbinden. Daarom wil hij de citizen band (27 MHz) radio, die nog altijd bestaat maar in het vergeethoekje is geraakt, nieuw leven inblazen. Iedereen mag die band zonder vergunning, examen of kosten gebruiken. Door vaste en bewezen procedures te volgen kunnen problemen die er in het verleden met deze band waren, worden voorkomen.Dit stukje van het radio frequentie spectrum, dat nog altijd aan alle burgers toebehoort, kan dan door meer mensen, op een betere manier dan vroeger, vaker en intensiever worden gebruikt. Veel mensen krijgen er dan niet alleen een plezierige bezigheid bij, maar ook nabuurschap, zelfredzaamheid en gezamenlijke weerbaarheid.Burgers kunnen over deze CB(citizen band)-radio informatie uitwisselen en berichten versturen in hun regio. Dat kan onderling tussen twee personen, maar ook met meer personen gelijktijdig in rondes. Het kan tussen burgers, maar ook met andere partijen als die op deze frequentie kunnen werken, zoals overheden, dienstverleners en hulpinstanties. In goede tijden is dat nuttig en plezierig. In slechte tijden is dat nuttig en noodzakelijk. Niemand kan weten hoe groot de kans is op die slechte tijden. Maar iedere burger kan wel weten of die daarop voorbereid wil zijn.Als je beslist om mee te doen kan je hierna de nodige informatie daarvoor vinden. Eerst over de manier om correct en effectief over de radio via de ronde met elkaar te kunnen communiceren, onder normale omstandigheden en ook in noodsituaties. Dan de informatie om zelf een CB radio station met noodstroom op te zetten. Je hebt daar geen twee rechterhanden voor nodig. Maar het helpt wel als je geduldig en aandachtig ermee bezig wilt zijn. Dat kost inderdaad wat tijd. Het kan jouw bijdrage aan de weerbaarheid vergroten. Want mét communicatie kan je altijd beter handelen dan zonder. Het zal in ieder geval een nieuwe draai geven aan je leven.Tenslotte, een succesvol sociaal initiatief vraagt interactie met de samenleving. De CONTACT button is beschikbaar.

RONDEWaarom een ronde?Een belangrijke reden waarom de CB band in de jaren tachtig zovelen heeft teleurgesteld is dat deelnemers onvoldoende rekening hielden met een speciale eis die radio communicatie stelt: elkaar niet in de rede vallen. Waarom kan dat niet?Zodra je de microfoonknop indrukt om te spreken terwijl iemand anders al spreekt, gebeurt het volgende. In de eerste plaats zal de spreker die geïnterrumpeerd wordt niet weten dat hij of zij geïnterrumpeerd wordt en dus gewoon blijven doorpraten. De radio-ontvanger is namelijk uitgeschakeld zodra de microfoonknop wordt ingedrukt om te zenden.In de tweede plaats zullen degenen in de groep, die jou beter ontvangen dan de bestaande spreker (door de afstand of de antenne), alleen maar jou horen en niet meer de oorspronkelijke spreker. Die wordt dan "weggedrukt". Zo werkt de radio-ontvanger.De overigen zullen de oorspronkelijke spreker wel blijven horen, maar jou niet. De groep krijgt dan twee verschillende verhalen te horen. Als iemand daarna op een van die twee verhalen reageert, dan zal een deel van de groep niet snappen waar die het over heeft. Dat kan weer leiden tot nieuwe interrupties. De chaos is dan compleet. Het is niet leuk meer. Daarom is het belangrijk om zodra er meer dan twee deelnemers zijn, de ronde procedure toe te passen.De ronde procedurea.Iedere deelnemer kiest voor zichzelf een naam. Dit kan je echte naam zijn of een naam van eigen keuze.b. De rondeleider opent, op het afgesproken tijdstip en kanaal, de ronde. Hij of zij noemt de rondenaam, houdt misschien een korte inleiding en nodigt deelnemers uit om zich in te melden.c. De Burgerband11 ronde staat voor iedereen open om zich in te melden. Als er teveel deelnemers zijn kan de rondeleider beslissen de ronde te splitsen.d. Als je je in de sessie inmeldt spreek je slechts één woord: je naam. Punt. Dus zonder verdere groet, toelichting of introductie. Dat komt later wel. Iedere seconde die je langer spreekt gaat ten koste van anderen die zich willen inmelden.e.De rondeleider noteert de inmelders en leest daarna de lijst van ingemelden voor, en vraagt of die correct is. Wie er niet of verkeerd op staat kan dat dan melden.f. De rondeleider geeft iedereen op volgorde van de inmeldlijst het woord. Je komt altijd aan de beurt en de lijst wordt meerdere keren afgewerkt, voorzover de tijd dat toelaat.g. Er is vaak wel een zwak station bij dat niet door iedereen wordt gehoord. Dit kan opgelost worden met een tussenstation, dat zo gelegen is dat het contact heeft met zowel het zwakke station als met de rest van de ronde. Als dat tussenstation aan de beurt is geeft het een samenvatting van wat het zwakke station gezegd heeft. De rondeleider organiseert dit.h. Als de ronde al aan de gang is kun je je ook inmelden door alleen maar je naam te noemen op het moment dat de spreker klaar is en de rondeleider het nog niet heeft overgenomen. De rondeleider bevestigt dit dan en voegt je toe aan de lijst.i. Als je het woord krijgt en begint met spreken, noem je eerst je naam. Als je klaar bent met spreken noem je nogmaals je naam en geef je de microfoon terug aan de rondeleider. Geef het woord nooit door aan een andere deelnemer dan de rondeleider. Wel kun je natuurlijk vragen of de rondeleider die andere persoon aan het woord wil laten.j. Misschien dat je een sterke behoefte voelt om meteen te reageren op wat gezegd is. Doe dit niet, maak een aantekening op papier en wacht tot je weer aan de beurt bent.k. Voor een bepaald onderwerp kan de rondeleider om reacties vragen. Hij noteert dan eerst degenen die willen reageren en geeft die dan afzonderlijk het woord.l. Als een deelnemer zich niet aan de procedure houdt (bijvoorbeeld ongevraagd het woord neemt), of als iemand van buiten de ronde de microfoon neemt, dan kunnen de andere deelnemers het beste rustig afwachten tot die persoon is uitgepraat en daarna de rondeleider laten reageren. Deze zal in het algemeen wachten tot de indringer is uitgepraat en die dan uitnodigen zich in te melden en op de beurt te wachten.m. Als niemand meer iets te zeggen heeft, of als de tijd op is, sluit de rondeleider de ronde af. Nadat de ronde is afgesloten kunnen deelnemers onderling afspreken om op bepaalde onderwerpen door te gaan, in tweegesprekken of in nieuwe mini-rondes.n. Als de rondes langer dan een uur gaan duren wil de aandacht nog wel eens verslappen. Dit risico is er al bij 20 deelnemers. In dat geval kan aan opsplitsen worden gedacht. Nieuwe en ervaren deelnemers kunnen het beste gemengd worden.De rondeleiderEen goede rondeleider zal vooral op het volgende letten:- De spreker niet proberen in de rede te vallen. Waarom? In de eerste plaats omdat de spreker dat niet hoort zolang hij of zij zendt. Bovendien is dit een slecht voorbeeld en kunnen anderen dan ook ongevraagd de microfoon gaan nemen.- Nadat de spreker de microfoon heeft teruggegeven, hem of haar bedanken voor de inbreng, laten merken dat het verhaal gehoord en begrepen is, eventueel sommige kernpunten herhalen of samenvatten, en zonodig een aanvullende vraag stellen.- Het ondubbelzinnig afkeuren van grof of respectloos taalgebruik, discrimineren, denigreren, oproepen tot onwettige handelingen, en andere negatieve uitlatingen.- Geen standpunt innemen of mening geven over een bijdrage van een van de deelnemers. Waarom? Omdat sommige deelnemers zich dan buitengesloten kunnen voelen en daardoor minder gemotiveerd zijn om mee te doen, wat de kwaliteit van de ronde schaadt. Wel kan de rondeleider natuurlijk een aanvullende vraag stellen aan de betreffende deelnemer, of vragen hoe een andere betrokken deelnemer erover denkt.- De deelnemerslijst, met de ronde-naam en de datum, bewaren.Wie kan rondeleider worden?Het is belangrijk dat de rondeleider zich bewust is van de sociale functie die hij of zij vervult. Iedere deelnemer heeft een eigen belevingswereld en eigen normen en waarden. Als de rondeleider dit kan herkennen en daar met respect mee omgaat kan de ronde voor alle deelnemers een plezierige belevenis zijn waar je naar uitkijkt.Dat betekent dat wie goed kan luisteren, zich kan inleven in anderen, en de ronde procedure wil en kan toepassen, een goede rondeleider kan worden. Of daar behoefte aan is hangt helemaal af van hoe de groep zich ontwikkelt. Het zou goed zijn als verschillende deelnemers op hun beurt rondeleider zijn. Dan kom je niet zo gauw zonder rondeleider te zitten. Logisch is om hierover zonodig te stemmen.Welke onderwerpen komen aan de orde?- Bij het begin van een nieuwe ronde zal het vooral gaan over de kwaliteit van de verbinding en eventuele problemen die deelnemers hebben met hun toestel of antenne. Deelnemers kunnen elkaar helpen met het verbeteren van de radio verbinding.- In een nieuwe ronde zal iedereen met elkaar kennis willen maken. Ieders woonplek is natuurlijk belangrijk, en verder wat iemand maar over zichzelf kwijt wil.- Nieuwtjes, wetenswaardigheden, tips, evenementen, natuurwaarnemingen, omgevingsplannen, etc. die in de regio spelen.- Persoonlijke belevenissen of onderwerpen die men delen wil.- Deelnemers die door hun ervaring, functie of kennis (denk aan gemeentes, zorgmedewerkers, brandweer, onderzoekers e.d.) interessante dingen kunnen melden zijn natuurlijk welkom om dat in de ronde te doen.- Tips en adviezen die gaan over de veiligheid en gezondheid in de regio, zoals dat ook in buurt Apps gebeurt. De Burgerband11 ronde heeft wel een groter gebied (ca. 30 km) dan dat van de meeste buurt App groepen.- Als het aantal rondes in het land groot genoeg is (denk aan 50 tot 100) dan kan oefenen in het versturen van Link berichten naar buiten het ronde gebied een vast agendapunt worden. Zie hierover het onderdeel OPERATIONEEL.- Wat verder door de microfoon komt.

OPERATIONEELZolang er bij een crisis nog elektriciteit en internet is, zullen alle burgers en de overheden, hulpdiensten etc. kunnen communiceren. De CB ronde hoeft dan niet een speciale rol te vervullen. Maar zodra de openbare communicatie op sommige plaatsen, gedurende sommige periodes of zelfs totaal uitvalt kunnen Burgerband11 rondes inspringen. Zij vormen geen professionele hulpdienst. Maar ze zijn wel in de lucht. Hoe daarmee om te gaan valt niet vooraf uit te stippelen in plannen of scenario's. Maar wel worden enkele punten aangestipt, waardoor we beter voorbereid kunnen zijn op een overgang van een normale naar een bijzondere situatie.Organisatie van de Rondeo. Als een noodsituatie zich aandient zal de ronde vaker gehouden moeten worden, bijvoorbeeld dagelijks i.p.v. wekelijks, omdat er meer te bespreken valt en de actualiteit voortdurend verandert.p. Er zullen waarschijnlijk veel nieuwe stations bij komen, bijvoorbeeld van mensen die de spullen wel al in huis hadden maar er nog niet toe gekomen waren om een station in te richten. Ook de minder actieve deelnemers van bestaande stations zullen zich kunnen inmelden. Dit vraagt een inspanning van de bestaande, ervaren deelnemers. Zij kunnen de verschillende kanalen uitluisteren en eenlingen die op de band ronddwalen opvangen en begeleiden naar een van de rondes.q. Nieuwe rondes zullen dan nodig zijn. Deze worden op het oproepkanaal 14 afgesproken, alleen nu niet meer alleen op zaterdag maar bijvoorbeeld dagelijks. De Dual Watch functie, als die op je CB radio aanwezig is, kan helpen om één oor te blijven houden op kanaal 14 terwijl je op een ander kanaal bezig bent in een ronde of met een gesprek.r. De rondes zullen meer waarde hebben naarmate de deelnemers meer contacten met de buitenwereld hebben. Met het onderling laten rondzingen van dezelfde informatie schiet je immers weinig op. Dat vraagt van de deelnemers ook activiteit buiten de ronde. Vooral contacten met hulpverleners, instanties, lokale overheden en slachtoffers zijn dan van belang.Crisis proceduresAls er een acute crisis is in het gebied van de ronde, met gevaar voor de veiligheid of gezondheid voor burgers, dan zal misschien de neiging bestaan bij ronde deelnemers om de procedures maar even te vergeten en snel zaken te doen. Als je snapt hoe radio communicatie werkt, zoals beschreven in de eerste alinea's onder RONDE, dan weet je ook dat dit een recept voor mislukking is. Juist in gespannen situaties is het nauwkeurig volgen van de procedures van belang, misschien wel van levensbelang. Wel zijn er een paar aandachtspunten.s. Het is voor de continuïteit belangrijk dat de ronde rolvast blijft. Het mag geen zelfbenoemd uitvoerend comité worden. De bevoegdheden en de acties in een crisis berusten bij de autoriteiten en de hulpdiensten. De ronde dient vooral als platform om informatie uit te wisselen, personen met elkaar in contact te brengen en het beeld van het verloop van de crisis te volgen en zo mogelijk met de bevoegde instanties te delen.t. In andere richting, kunnen berichten van instanties, waar andere communicatiemiddelen ontbreken, via de CB ronde een bredere verspreiding krijgen onder de burgers.u. Als duidelijk is dat alleen een bepaalde groep direct betrokken is bij de crisis of een deel daarvan, kan de rondeleider deze deelnemers uitnodigen om op een ander kanaal verder te gaan. De overigen kunnen dan de ronde verder afhandelen met andere onderwerpen. Zo kan de ronde een voedingsbodem worden voor andere, misschien meer professionele groepen die, al dan niet met CB communicatie, aan de slag gaan om de crisis aan te pakken.v. Naarmate de crisis zich ontwikkelt kunnen noodoproepen op kanaal 9 verwacht worden. Het ligt dan voor de hand dat deelnemers op toerbeurt dit kanaal blijven uitluisteren. Ook het truckerskanaal 19 kan via de Dual Watch worden uitgeluisterd, aangezien truckers belangrijke informatie kunnen hebben of moeten krijgen. Met camper bezitters kan op kanaal 22 worden gecommuniceerd over hulp die zij nodig hebben of kunnen bieden.w. De bereikbaarheid van individuele deelnemers (denk aan hulpverleners, artsen, coördinatoren etc.) tussen de rondes door kan vergroot worden als die een soort spreekuur houden, dus een tijdstip en kanaal waar hij of zij uitluistert en dus bereikt kan worden. Zie het als een soort telefoonnummer met vertraging.Link-berichtenVoor het verzenden van berichten naar een adres buiten het gebied van de ronde is er een procedure die eenvoudig is toe te passen voor de niet-professionele radio bediener. Daarbij wordt gebruik gemaakt van het grotere aantal rondes dat in een crisis verwacht kan worden. Dit maakt het verzenden van berichten over grotere afstand mogelijk, doordat geografisch overlappende rondes de berichten aan elkaar kunnen doorgeven totdat de bestemming is bereikt.De grootste afstand tussen zender en ontvanger van een bericht in ons land is ca. 180 km. In dat geval moet het bericht zo'n zes rondes passeren. Dan is het belangrijk dat er geen herhaalfouten worden gemaakt. Dat kan het beste worden bereikt met een gestandaardiseerd formulier.Het formaat hiervoor bestaat al. Internationaal is voor deze zogenaamde radiogrammen het 25-woorden berichtenformulier de standaard geworden. Op de websites van DARES en ARRL (zie de LINKS) staat daar meer over. Het formulier bevat achtereenvolgens:- Een prioriteitsaanduiding: noodgevallen en hulpdiensten hebben voorrang op persoonlijke berichten.
- Een koptekst met minimaal de naam en het adres van degene voor wie het bericht bestemd is.
- Een tekstblok voor de inhoud van het bericht dat uit vijf kolommen en vijf rijen bestaat. In ieder van de 25 hokjes komt een woord van het bericht te staan. Het voordeel van deze matrixvorm is dat de ontvanger met twee cijfers (het kolomnummer en het rijnummer) een woord, dat niet goed ontvangen is, snel kan aanduiden. De zender herhaalt het dan.
- Een voettekst met minimaal de naam en locatie van degene die het bericht ter verzending heeft aangeboden.Het bericht wordt op dicteersnelheid van het ene CB station naar het andere doorgegeven. Het ontvangende station schrijft het bericht op een eigen formulier op. Enzovoort, tot het de eindbestemming heeft bereikt.Twee begrippen zijn belangrijk:- de Link is een deelnemer van een ronde die ook aan een of meer andere, naastliggende rondes meedoet.
- de SKED staat voor Schedule en is een afspraak (tijdstip en kanaalnummer) tussen twee CB stations om contact met elkaar te maken. Het bericht wordt, nadat de ronde gehouden is, inhoudelijk overgebracht in de SKED, een 1 op 1 verbinding dus.De procedure voor het doorgeven van een link bericht kan als volgt zijn.1 Tijdens de ronde is er een vast agenda punt Linkberichten. Daarin wordt een SKED afgesproken tussen een deelnemer die een bericht ter verzending of doorzending heeft ontvangen, en de Link die in de richting van de eindbestemming ligt.2 Na en buiten de ronde geeft die deelnemer het bericht in de SKED inhoudelijk door aan de Link, dus in een 1 op 1 contact.3 De Link herhaalt punt 1 in zijn of haar volgende andere ronde.4 Enzovoort, tot de laatste ontvanger het bericht persoonlijk als formulier (of telefoon/App als dat daar mogelijk is) afgeeft aan degene voor wie het bericht bestemd is.Punt 1 kan wat geografische kennis vragen. De gezamenlijke kennis van de rondedeelnemers kan hierbij helpen.De ronde doet dus zelf niet mee aan het inhoudelijk doorgeven van het bericht. Dat biedt een beperkte bescherming van de privacy van het bericht.Bescherming CB stationTijdens de noodsituatie moet het CB station in staat zijn te blijven werken. Dat is het uitgangspunt van deze website en daarom is noodstroom, met name via een zonnepaneel, een onlosmakelijk onderdeel ervan. Een van de meest genoemde situaties is de cyber aanval die de elektriciteitsvoorziening en/of de communicatie kan uitschakelen. De Burgerband11 CB radio is daar immuun voor, want die is niet op het internet aangesloten en heeft eigen noodstroom. Er zijn echter twee andere situaties denkbaar waar de CB apparatuur wel in gevaar kan komen en waarvoor vooraf maatregelen nodig zijn.De eerste is de in Nederland meest voorkomende noodsituatie: een overstroming. Je kunt vast komen te zitten in een gebouw dat omgeven is door water, zonder telefoon en sociale media. Dan kan een radioverbinding met de droge wereld alle verschil maken, al is het maar om de stem van een dierbare te horen. In een kustgebied moet de radio dan op een verdieping staan die boven het maximaal te verwachten waternivo ligt. Hoe hoog ligt dat?Voor iedere plek in Nederland kan met de website overstroomik.nl bepaald worden hoeveel meter die plek boven of onder NAP (Nieuw Amsterdams Peil) ligt. Dat peil geeft het gemiddelde zeewater nivo aan, dus gemiddeld tussen hoogwater en laagwater. Bij hoog water kan het water nog tot een meter of twee hoger staan dan dit gemiddelde nivo. Als er golven zijn komt daar nog de halve golfhoogte bij. Dus neem een veiligheidsmarge van nog zo'n drie meter erbij.Met deze gegevens kun je bepalen op welke verdieping je CB station minimaal moet komen te staan. Een grotere hoogte is in een gebouw vaak mogelijk en ook beter, omdat het bereik dan groter wordt. Denk aan zo'n 70 km bereik, bij een hoogte van 20 meter en over een zoutwater oppervlak.Vocht in de CB radio is een probleem tijdens een overstroming. Niet direct door het water buiten, maar wel doordat de lucht vochtig is vanwege de nabijheid van het water. De verwarming valt waarschijnlijk uit. Daardoor kan zich, door de dalende temperatuur, condens vocht in de apparatuur vormen. Hier kan je iets tegen doen door het toestel beschut op te stellen, met zo weinig mogelijk temperatuurwisselingen. In de avond wordt het na gebruik zoveel mogelijk ingepakt, bij voorkeur in een gesloten doos met vocht-absorberende middelen, zoals silica-gel, kattenkorrels, ongekookte rijst of droge papierproppen. Het helpt ook om voor het donker een droge handdoek over het apparaat te leggen. Het vocht dat daarin condenseert komt niet in het apparaat.Als het een storm is die de overstroming heeft veroorzaakt, dan kan diezelfde storm de antenne onderuit hebben gehaald. Die kans is behoorlijk groot. Het beste kan je de antenne vooraf binnenhalen. Als hij toch kapot is moet je hem repareren of een andere antenne improviseren met elektriciteitsdraad. Als de antenne zelf wel hoog genoeg staat, kan de coaxkabel die hem met de radio verbindt nog wel door bijvoorbeeld de grond of een ander laaggelegen deel lopen. De kabel zelf is in principe wel waterdicht, maar de aansluitkastjes meestal niet. Een kabel die zonder onderbrekingen loopt is daarom beter. Maar nog beter is om de hele coaxkabel boven het verwachte waternivo aan te leggen.Het tweede risico waar de apparatuur aan kan worden blootgesteld en waarvoor voorzorgen mogelijk zijn is dat van het emp, of elektromagnetische puls, wapen. Als dit afgaat worden mens en natuur niet getroffen. Wat je wel merkt is dat elektronische apparaten en computers, dus ook communicatiemiddelen, niet meer werken. Door de puls branden halgeleiders (zoals transistors en computerchips) door. Internet en datanetwerken zijn daartegen praktisch niet te beschermen. Of dit een reëel risico is kan niemand zeggen, maar het ding bestaat nu eenmaal en de voorzorg ertegen is eenvoudig te nemen.Een individueel apparaat kan er namelijk wel tegen beschermd worden. Dus ook jouw CB radio, de laadregelaar van het zonnepaneel, de batterijlader voor de AA batterijtjes (zie VOEDING), een led zaklantaarn, en tenslotte een horloge voor de SKEDS. Als al deze apparaten in een afgesloten metalen (elektrisch geleidende) doos worden opgeborgen, dan komt de puls daar niet binnen. Dit verschijnsel heet: de Kooi van Faraday.Deze doos moet aan de volgende eisen voldoen: een ondoordringbare elektrisch geleidende (metalen) wand, kierdicht zijn afgesloten, deksel en doos zijn elektrisch met elkaar verbonden en de binnenwand van de doos is bedekt met een isolatielaag, van minstens 1 cm dik, die voorkomt dat het apparaat in contact komt met die binnenwand. Denk aan een oud koekblik van een rommelmarkt of een vijfliter verfblik, die hebben goed sluitende deksels.

CB-RADIODe CB radio wordt ook wel aangeduid als: set, transceiver (TCVR), zendontvanger, of TRX (T voor Transmit, R voor Receive). Voor de 27 MHz CB band moet de set van een wettelijk goedgekeurd type zijn. Zelfbouw of het aanpassen van andere zendontvangers is niet toegestaan. Een belangrijke reden daarachter is dat alleen van goedgekeurde sets het zeker is dat die geen storing veroorzaken op vooral de commerciële FM banden en de luchtvaart banden.Het uitgangsvermogen mag voor FM niet groter dan 4 watt zijn. Alle nieuwe en tweedehands toestellen voldoen aan de 4 W eis. De sets hebben een beetje het uiterlijk en de afmetingen van de vroegere losse autoradio's. De nieuwste modellen kunnen nog kleiner zijn uitgevoerd. Sommige zijn nieuw al vanaf ca. 60 euro verkrijgbaar. Deze relatief lage prijs en het grote aantal merken is het gevolg van de wereldwijde massaproductie.Let bij de aankoop op de volgende punten:- de aanwezigheid van een gebruikershandleiding (anders is die vaak ook op internet te vinden),
- de aanwezigheid van een bijpassende microfoon met snoer en stekker,
- bij tweedehands toestellen heeft een uitvoering met 4 Watt vermogen en 40 kanalen de voorkeur (de eerste modellen hadden nog 0,5 Watt en 20 kanalen),
- FM (Frequentie Modulatie) is standaard in ons land. Die moet er in ieder geval op zitten.De duurdere toestellen hebben ook andere modulatievormen zoals AM (Amplitude Modulatie) en SSB (Single Side Band). AM geeft een iets groter bereik maar ook meer storing. SSB wordt gebruikt voor verbindingen over lange afstand die soms mogelijk zijn, afhankelijk van de zonneactiviteit. Daarbij worden speciale antennes gebruikt, met horizontale polarisatie, die zo hoog mogelijk zijn opgesteld. Dit is een belangrijke onderdeel van de hobby voor de bestaande CB amateurs. Zij gebruiken vaak een eigen jargon, waarin ook cijfercodes zitten. Je hoeft daaraan niet mee te doen, je kunt gewoon Nederlands praten.Alle toestellen beschikken over 40 kanalen. Een kanaal is een frequentie gebiedje van 10 kHz breed, beginnende bij 26,965 MHz en tot aan 27,405 MHz. Voor een tweegesprek of een ronde kan je in beginsel ieder van die 40 kanalen kiezen, met uitzondering van de eerdergenoemde kanalen 9, 14 en 19 waarvan het gebruik vaststaat.Soms wordt een zogenaamde export-uitvoering aangeboden. Deze kan met een hoger vermogen dan 4 watt uitzenden. Dit is wettelijk niet toegestaan in ons land. Het is ook niet nodig want met een hoger vermogen heb je nauwelijks een groter bereik - met een hogere antenne wel. Wat je met een hoger zendvermogen wel bereikt is dat je andere gebruikers van de 11 meter band stoort.Een CB radio is op internet te bestellen bij gespecialiseerde zaken (zie de LINKS) maar ook bij de grote webshops. Op radiomarkten, die een paar maal per jaar op diverse plaatsen in ons land gehouden worden, zijn de toestellen nieuw en ook tweedehands te koop. Ook alle andere benodigdheden kan je daar vinden. Kijk ook eens bij Pa of Opa op zolder of in de opslag. Op het hoogtepunt van de CB rage, in de jaren tachtig, waren er meer dan 150 000 CB amateurs in ons land. Die hebben toch zeker niet allemáál hun "bakkie" weggegooid?De microfoon is met een los snoertje aan de set gekoppeld. Er zit een spreekschakelaar op. Die houd je ingedrukt tijdens het zenden. De ontvanger is dan uitgeschakeld. Anders zou je die met je eigen zender opblazen. Je laat de knop weer los als je uitgesproken bent. Een handmicrofoon is noodzakelijk omdat je hem altijd dicht bij je mond moet houden, zo'n twee centimeter. Dit is een belangrijk verschil met de microfoon die je gewend bent op je mobieltje.De belangrijkste bedieningsknoppen zijn aan/uit, volume, kanaalkiezer, en microfoon-zendschakelaar. De duurdere modellen (150 tot 300 EURO) zijn qua geluidskwaliteit en bereik nauwelijks beter dan de goedkopere modellen (50 tot 150 Euro). Ze bieden vaak wel meer mogelijkheden, zoals Dual Watch, kanalenscanner, filters tegen ruis, andere modulatietypen dan FM, en SWR meter.Met Dual Watch kan je op één kanaal werken, en tegelijkertijd horen of zien of er op een ander kanaal activiteit is. Zo ja dan kan je daar meteen naar overschakelen. Dit kan een belangrijke functie zijn om noodsituaties via kanaal 9 te kunnen signaleren. Of door kanaal 14 als tweede kanaal in te stellen kan je mensen die oproepen te woord staan.Let op dat je bij het installeren en de ingebruikname van de radio nooit (als de stroombron is aangesloten) de zendknop indrukt als de antenne niet is aangesloten. De antennestroom kan dan nergens heen en er bouwt zich binnenin een spanning op die de elektronica kan beschadigen. Weliswaar is hiervoor een beveiliging ingebouwd, maar test die niet te vaak.Stationair gebruikHet gebruik van de CB-radio vanuit een vaste plek in huis is het meest gebruikelijk en biedt ook voordelen. Je kunt de plaatsing, in combinatie met de antenne en eventueel het zonnepaneel, optimaal kiezen. De antenne plaats je bij voorkeur zo hoog mogelijk, bijvoorbeeld op het dak. Met een coax kabel kan de afstand tussen antenne en radio worden overbrugd, zo nodig tientallen meters. Als je een vaste plek in een kamer voor het CB station reserveert dan staat alles klaar voor onmiddellijk gebruik.Alle CB radio's zijn geschikt om oortjes of een koptelefoon erop aan te sluiten, dezelfde die je ook voor je smartphone gebruikt. Je hindert dan huisgenoten minder. In een ronde is dit probleem trouwens toch al klein omdat je veel minder tijd spreekt dan dat je luistert.In de auto en camperMaar ook het mobiele gebruik is populair. In de VS is dat een van de snelst groeiende gebruikersgroepen. In oudere auto's is vaak een extra ruimte onder het dashboard voor een autoradio, waar de CB set in geplaatst kan worden. Anders kan de set met een steun bovenop het dashboard worden geplaatst. Sommige nieuwe modellen CB radio zijn zeer klein (zo'n 10 cm breed) en daarvoor is onder het dashboard vaak wel een plaatsje te vinden. Sommige leveranciers leveren complete auto-sets waarbij ook de antenne (een sprietje dat met een magneetvoet op het metalen autodak kleeft) en de coax kabel zijn inbegrepen. Het 12 volt autostopcontact heeft voldoende capaciteit om de bijna 1 ampère voor het zenden te leveren.Met mobiel gebruik in de auto, met een sprietantenne op het dak, heb je in het vrije veld een bereik tot ca. 5 kilometer. Als je tegenstation een hoger geplaatste antenne heeft is dit bereik groter.De beste manier om de CB radio in de auto te gebruiken is vanaf een parkeerplaats in een open veld. Als je dan ook nog op een heuvel kunt staan, of bijvoorbeeld op het dak van een parkeergarage, wordt het bereik groter. In de praktijk wordt mobiele CB radio vooral door truckers en lokale ondernemers gebruikt, en ook nog al eens door groepen vrienden en beoefenaren van hobby's (speurtochten, autorally's, terreinrijden, vakantie caravans en campers). Terreinwagens gebruiken vaak kanaal 16 (=4x4).De mogelijkheden van het gebruik van CB lijken nog niet algemeen bekend bij autorijders. In het buitenland, vooral de VS, wordt het toekomstig marktpotentieel voor mobiele CB weer positief ingeschat, met name in de gebieden met tornado's en bosbranden, in Nationale Parken en ook voor kleinschalige bedrijfstoepassingen en klussen in het veld. Commerciële mobilofoons zijn namelijk een stuk duurder, en vergunningsplichtig bovendien. Een CB radio kan je op een bepaald kanaal stand-by laten staan zodat je onmiddellijk bereikbaar bent of door anderen gehoord kan worden, wat met een mobiele telefoon niet kan.Bij pech onderweg zal je normaal je telefoon gebruiken om hulp te vragen. Als je geen bereik hebt of geen telefoon bij je hebt, dan biedt de CB radio een extra mogelijkheid om hulp te zoeken via een andere CB gebruiker die jouw oproep op kanaal 14 (het algemene oproepkanaal) of 19 (het truckerskanaal) hoort. Het internationaal overeengekomen noodkanaal 9 wordt in Nederland gewoonlijk niet uitgeluisterd door de hulpdiensten. Bij bosbranden en overstromingen wordt dat in sommige landen wel gedaan.Campers gebruiken in Nederland kanaal 22 voor onderlinge communicatie. Het is nuttig om tips te kunnen uitwisselen, over staplaatsen bijvoorbeeld, met mede-campers in de buurt. Veel officiële radiozendamateurs werken ook vanuit de camper. Als er genoeg CB stations in campers zijn dan kunnen die hun eigen ronde via kanaal 22 houden of afspreken. Je ontmoet dan tijdens het trekken telkens weer nieuwe deelnemers.Over de grensHet algemene oproepkanaal 14 in Nederland geldt niet voor onze buurlanden. In Duitsland is het algemene oproepkanaal 4 (AM) en in België 15 voor AM en 21 voor FM. Het noodkanaal 9 en het truckerskanaal 19 gelden daar wel. De in Nederland goedgekeurde apparaten mogen ook in die buurlanden worden gebruikt. In Duitsland is AM de standaard modulatie voor CB apparatuur. Maar ook daar wordt nu meer FM toegepast. In Duitsland zijn ook nog 40 extra kanalen vrijgegeven (41 t/m 80) beneden de laagste frequentie die in Nederland geldt (maar nog altijd binnen de 11 meter band), zodat daar in totaal 80 kanalen beschikbaar zijn. Deze extra kanalen kan je met een Nederlands toestel niet bereiken, tenzij je een uitvoering hebt die daarnaartoe kan worden omgeschakeld.In de natuurIn het vrije veld kan de CB radio ook gebruikt worden. Je bent dan in de natuur en hebt nauwelijks last van elektrische storing. Een vast station (radio, batterij en antenne) past meestal wel in een rugzakje of fietstas. Als voeding wordt gewoonlijk een set van 8 AA batterijtjes van 1,5 V gebruikt (alkaline of Lithium), of 10 oplaadbare Ni-MH AA cellen van 1,2 V, zie onder VOEDING. Daar kun je een paar uur mee werken. In de outdoor handel zijn opvouwbare zonnepaneeltjes met een lader voor AA batterijtjes te koop. Als je een heuvel of een andere hoge plek uitzoekt is je bereik voortreffelijk. Of anders kan de draad van een end-fed antenne meestal wel over een boomtak worden uitgegooid.Als portofoonJe kunt je outdoor station nog beter realiseren met een CB radio die als portofoon is uitgevoerd. Die is klein, met de microfoon er in opgenomen. Je houdt hem in de hand, zodat je geen aparte microfoon nodig hebt. Daarmee ben je volledig mobiel, ook lopend of tijdens een fietstocht kan je hem dan gebruiken. Er steekt wel een sprietantenne uit van ongeveer een meter lengte.De CB radio in portofoon uitvoering heeft ook een vermogen van 4 W en doet dus qua prestatie niet onder voor de stationaire modellen. Wel is de antenne, die vast aan het toestelletje zit, korter. Daarin is een verlengspoel opgenomen om de te korte lengte deels te compenseren. Maar meestal is er ook een aansluiting voor een buitenantenne van normale afmetingen. Daarmee kan je hem ook in huis gebruiken, met een vaste antenne.De portofoon uitvoering van de CB radio zou ook je enige apparaat kunnen zijn. Het belangrijkste nadeel daarvan is dat je wel een wat zware microfoon in de hand hebt. Bovendien moet je een lader hebben voor de 1,5 V batterijtjes. Meestal zit er op de portofoon-CB ook een directe externe stroom aansluiting met een auto-stekker voor 12 V, waarmee je de batterijtjes passeert.De portofoon uitvoering van de CB radio moet niet verward worden met de kleine PMR446 portofoontjes die in Nederland overal verkrijgbaar zijn. Deze werken op de 446 MHz (UHF, Ultra High Frequency) band en hebben een veel lager uitgangsvermogen (0,5 W) en veel minder bereik (één tot twee kilometer in het open veld). In sommige landen, zoals de VS en Australië, is een hoger vermogen (tot 50 W) van deze UHF sets (als portofoon of als auto-set) toegestaan. Daarom spelen ze daar voor burgers een grotere rol in de communicatie bij rampen dan in andere landen.

ANTENNEDe antenne is een van de belangrijkste factoren voor het maken van een goede radio verbinding. Het vraagt dan ook de meeste aandacht bij het opzetten van je CB station. Iedere woonsituatie vraagt weer om een andere aanpak. Daarom staan aan het eind een aantal voorbeelden van woningtypen met tips voor de antenne plaatsing daar op of in.De volgende factoren bepalen het goed functioneren van de antenne: de polarisatie, de opstel hoogte, de lengte van de antenne-draad of -buis, de voedingslijn, de aanpassing aan de zender en de storing vanuit de omgeving. Die onderwerpen worden hierna beschreven. Het klinkt misschien allemaal nogal ingewikkeld. Als je geen tijd of zin hebt om je erin te verdiepen, kies dan de simpele manier. Koop een verticale CB-antenne (ruime keus, tussen 50 en 150 Euro) of een CB balkon-antenne, en een coaxkabel met aangesoldeerde PL-259 pluggen. Monteer het zaakje volgens de gebruiksaanwijzing en de tips in de voorbeelden die verderop staan. Klaar.PolarisatieDe polarisatie is de richting van het elektromagnetische veld, ofwel van de radiogolven. Deze kan horizontaal of verticaal zijn, maar ook een combinatie van die twee of zelfs circulair. Voor de polarisatie op de 11 meter band is in Nederland als standaard de verticale polarisatie gekozen. Dat betekent dat de antennebuis of antennedraad verticaal geplaatst moet zijn. Als twee stations niet dezelfde polarisatie hebben dan kunnen ze elkaar niet of slecht ontvangen.HoogteDe hoogte waarop de antenne is geplaatst bepaalt het bereik ervan. Radiogolven planten zich rechtlijnig voort, evenals het licht. We weten dat naarmate een vuurtoren hoger is, het licht ook vanaf een grotere afstand kan worden gezien. Voor CB radio is het niet anders. Als de beide antennes (zender en ontvanger) elkaar kunnen "zien" dan is er contact, en anders is de verbinding er niet of slecht. Ter gedachtebepaling: als beide antennes op 10 m hoogte staan, is een onderlinge afstand tot 30 km te overbruggen. Op grondnivo moet eerder aan 5 km worden gedacht.In de bebouwde omgeving is hoogte ook om een andere reden belangrijk: de radiogolven worden dan minder gedempt door de gebouwen. Hoewel ze vrijwel ongehinderd door steen en hout gaan, worden ze wel tegengehouden door geleidende materialen, zoals stalen betonwapening, stalen of aluminium kozijnen, elektriciteitsdraden, metalen leidingen en metaalhoudende folies op isolatiemateriaal of ramen.Een hoog geplaatste antenne valt op. Omwonenden kunnen bezwaar maken tegen de plaatsing ervan. Het beste is om geduldig overleg hierover te voeren en zo mogelijk de antenne wat minder zichtbaar te maken. Een buitenantenne mag, zonder vergunning, in verticale richting niet meer dan 5 m uitsteken boven de plaats waar hij op staat, dus boven de grond of boven het daknivo. Op een schuin dak geldt de 5 m boven het punt waar de antenne uit het dak steekt. Verder moet de plaatsing aan de achterkant of zijkant van het huis zijn. Voor een draadantenne gelden geen wettelijke regels voor de draad zelf. Voor de constructie waaraan die is bevestigd geldt wel de 5 meter regel. Mocht het juridisch worden, informeer je dan bij de DCG, de VERON of de VRZA, zie de LINKS. Je juridische positie is misschien sterker dan je denkt, omdat vaak met succes een beroep wordt gedaan op het EVRM, het Europees Verdrag voor de Rechten (op vrije informatie vergaring) van de Mens. Dat kan de rechter zwaarder laten wegen dan de belangen van de omwonende.LengteDe basisvorm van een antenne is de geleider (koperdraad of aluminium buis) met een lengte van een halve golf, dit is ca. 5,30 m voor de 11 meter band. Het signaal wordt vanaf de zender via de coaxkabel naar de antenne geleid. Doordat dit signaal een wisselstroom is met een hoge frequentie (27 miljoen wisselingen per seconde) wekt deze een elektro-magnetisch veld op, dat zich vanaf de antenne rondom uitbreidt. Vergelijk het met de kringvormige rimpelingen die zich in een vijver uitbreiden als je er een steentje in gooit. Tijdens het ontvangen verloopt dit proces in omgekeerde richting. Dan gaat er dezelfde soort stroom lopen als gevolg van de opgevangen elektro-magnetische radiogolven, alleen veel zwakker. In het midden is de stroomsterkte het grootst en aan de uiteinden is de stroom nul. De sterkste straling geeft de antenne af waar de stroomsterkte het grootst is, in het midden van de halve golf dus.De meeste CB antennes in de handel zijn van dit halve golf type. Het zijn meestal uitschuifbare aluminium buizen van ca. 5,5 meter uitgeschoven lengte, taps toelopend naar het eind. Aan de voet van de antenne is een voorziening om hem elektrisch aan de coax kabel aan te passen via een spoel, condensator, een paar extra sprietjes of een combinatie van die drie.

Om de antenne op hoogte te plaatsen is een goede steunconstructie nodig. Meestal is dat een mast (aluminium, staal, of hout) waaraan de antenne met twee klembeugels wordt bevestigd. Op een plat dak kan een tegelvoet (zoals voor parasols) worden gebruikt. De buren vinden deze oplossingen zelden geslaagd. Een draad is onopvallender. Qua prestatie is een draadantenne overigens gelijk aan een aluminium buis antenne.Daarom is de zogenaamde end-fed draad-antenne populair bij radio amateurs: makkelijk op te hangen en onopvallend. Voor de CB antenne is dit een halve golf draad van ca. 5,30 m als straler, met aan één kant een transformator van 1:50 die de antenne aanpast aan de coax kabel. De transformator kan zowel boven als onder zijn, wat het beste uitkomt. Het is wel belangrijk dat de coaxkabel niet evenwijdig aan de antenne loopt, het liefst moet hij daar loodrecht op staan of in het verlengde ervan. De antennedraad wordt zo verticaal mogelijk en zo hoog mogelijk weggespannen. Aan het uiteinde wordt hij met een isolator en een lijntje (van kunststof) aan een vast punt bevestigd.

Tenslotte is er de magnetisch loop (spreek uit: loep, Engels voor hoepel) antenne. De loop heeft de diameter van ongeveer een klein fietswiel en kan in een kamer voor en loodrecht op het raam worden geplaatst. Nu kan dat vaak niet meer, want de meeste moderne woningen hebben dubbel glas met een metaalhoudende folie erin die het antenne signaal sterk dempt. Dan kan hij het beste buiten geplaatst worden. Hij heeft, naast zijn kleine afmeting, als voordeel dat hij veel minder storing oppikt. Hij is duur om te kopen maar niet zo heel moeilijk om zelf te maken.VoedingslijnDe verbinding tussen de antenne en de CB zendontvanger is een coax kabel. Voor lengtes tot ca. 10 meter wordt meestal het type RG-58 gebruikt, met een diameter van 5 mm. Voor langere verbindingen (meer dan bijvoorbeeld 10 meter) is een dikkere kabel gewenst omdat die minder verlies geeft. RG-213, met een diameter van 10 mm, is dan vaak de keuze.Een coax kabel heeft twee stroomgeleiders. Die liggen niet naast elkaar zoals bij een gewoon elektriciteitssnoer, maar in elkaar. De binnenste enkele draad, de kern, ligt in het centrum. De andere draad is de mantel van gevlochten koper, die als een kous aan de buitenkant ligt. Tussen de kern en de mantel zit isolatie, evenals aan de buitenkant om de mantel. Het voordeel van deze constructie is dat het signaal zich ongestoord kan voortplanten.Aan beide uiteinden van de coaxkabel zit een stekker (ook wel plug of connector genoemd) van het type PL-259 (PLug-259). Dit is wereldwijd de standaard. Aan de kant van de CB set en ook aan de antenne kant zit een stopcontact voor deze stekker. Dit wordt het chassisdeel genoemd en heeft de aanduiding SO-239 (SOcket-239). Sommige sets en antennes hebben een kleinere plug, de BNC connector. Deze kan aan de coaxkabel worden bevestigd, of anders met een verloopplug aan een PL-259 worden vastgemaakt.Je kunt coaxkabel kopen met de PL-259 pluggen er al op gemonteerd. Standaardlengtes zijn 5 en 10 meter. Het is niet moeilijk om ze zelf er aan te zetten, met een scherp mesje, een kniptangetje en een soldeerbout als enig gereedschap. Op internet zijn instructie filmpjes te zien.AanpassingAls een CB-antenne nieuw wordt gekocht, of volgens de aanwijzingen wordt gemaakt, dan is die gewoonlijk zonder verdere aanpassingen direct te gebruiken. Maar voor een optimaal gebruik is afstemming gewenst. Afstemming betekent dat de antenne lengte zodanig wordt aangepast dat de impedantie (wisselstroomweerstand) van de antenne even groot is als die van de zender, dan vindt de grootste signaaloverdracht plaats. Dit is sterk afhankelijk van de omstandigheden ter plaatse, dus het is verstandig om de antenne-zender combinatie op de plek waar hij wordt gebruikt af te stemmen.Dit afstemmen gebeurt met een SWR (Standing Wave Ratio) meter. Deze zijn voor ca. 30 euro in de handel. De lengte van de antenne of van de antennedraad wordt dan zover aangepast tot de meter een waarde tussen 1 en 2 aanwijst, hoe dichter bij 1 hoe beter. Naarmate de waarde hoger dan 2 is zal een kleiner deel van de zendenergie als radiogolf worden uitgezonden. Jouw signaal wordt dan minder sterk ontvangen. De wat duurdere toestellen hebben vaak een ingebouwde SWR meter.Als de verticale antennebuis telescopisch (uitschuifbaar) is uitgevoerd is de afstemming eenvoudig te doen door de buis uit of in te schuiven tot de SWR meter de minimale waarde aanwijst. Bij een draad end-fed maak je de draad 10 cm langer dan aangegeven, en knipt die dan in kleine stappen zover af tot de SWR dicht bij de 1 ligt.Laat je niet afschrikken door die SWR kwestie. Ook bij een niet-ideale aanpassing ben je waarschijnlijk nog redelijk goed te ontvangen. In een ronde kan je om ondersteuning van anderen vragen om de SWR goed te krijgen.StoringAls je de antenne goed aansluit en aanpast zal deze geen storing voor de buren geven. Maar omgekeerd zullen die buren, en jouw eigen huis trouwens ook, jou wel storing kunnen geven in de vorm van hinderlijke ruis of erger. In sommige gevallen kan die extreem zijn, bijvoorbeeld als in de buurt een laadadapter stukgaat en in het stopcontact blijft zitten, of een kapotte TL-buis. Sterke storingsbronnen kunnen nog tot een afstand van 50 tot 100 meter last geven. Je kunt proberen de storingsbron op te sporen met een transistor radio, bij voorkeur een wereldontvanger met een korte golf band.Kijk eerst in je eigen huis. Soms storen de elektriciteitsdraden die op een huishoudelijk apparaat zijn aangesloten. Door apparaten aan en uit te zetten kun je de boosdoener misschien vinden. Als je het snoer gevonden hebt kun je er ontstoringsspoeltjes op zetten, die in elektronica winkels te vinden zijn. De plaats van dat spoeltje op het snoer kan je verschuiven tot de storing minimaal is. De routing van de coax kabel is ook belangrijk, die moet niet te dicht langs elektrische apparaten gaan.De plaatsing van de antenne t.o.v. het huis bepaalt ook de ontvangen storing. Op een paar meter boven het dak is het al een stuk beter, net als een paar decimeter buiten de buitenmuur van het huis. Een antenne buiten is qua storing beter dan binnen.Een dak installatie van zonnepanelen kan flinke storing veroorzaken, ook die van de buren. De converters zijn dan vaak de boosdoeners. Deze zijn niet alleen in het huis geplaatst, maar tegenwoordig ook verspreid over de zonnepanelen op het dak. Volgens voorschrift mogen ze niet storen, maar in de praktijk gebeurt dat toch vaak. Overleg met de leverancier kan helderheid bieden.De nieuwe CB zendontvangers zijn meestal uitgerust met ANB (Automatic Noise Blanker) of ANL (Automatic Noise Limiter) om dit groeiende probleem, dat zich wereldwijd in de dichter bewoonde gebieden voordoet, te bestrijden. Als overleg met elektrisch storende buren niet tot resultaat leidt kan altijd nog een klacht geplaatst worden bij de RDI, de Rijksinspectie voor de Digitale Infrastructuur. Het succespercentage van dergelijke klachten is niet erg hoog.Het kan gebeuren dat je plotseling een buitenlandse stem hoort over de CB radio. Dan gaat het meestal om een zogenaamd DX contact, met een amateur die overal op de wereld kan zitten. Meestal gebruikt zo'n station een horizontaal gepolariseerd signaal dat in USB (Upper Side Band) is gemoduleerd. Dat kan jij met je verticaal gepolariseerde FM modulatie slecht ontvangen. Na 2025 zal dit verschijnsel afnemen omdat de zonneactiviteit dan minder wordt.Antenne aandachtspunten- Zo hoog mogelijk opstellen, het liefst met zoveel mogelijk vrij uitzicht.
- Zo veel mogelijk verticaal opstellen, maar een beetje schuin mag ook, tot ca. 45 graden.
- De coax kabel mag niet evenwijdig aan de antenne lopen, maar minimaal onder een hoek van 90 graden met de antenne staan, of meer in het verlengde van de antenne.
- Niet naast geleidende (dus metalen) delen opstellen en zo min mogelijk evenwijdig daaraan. Minimaal een paar decimeter afstand is gewenst.
- Bij een binnen-opstelling kunnen de wanden de doorgang van de radiogolven belemmeren: metalen folie van de dakisolatie, of een metaal bevattende coating van de ramen, stalen betonwapening, en het gehele bedrading- en buizensysteem.
- Een buitenopstelling op het dak of een balkon heeft de voorkeur boven een opstelling binnenshuis.
- Het is voor een permanente buitenantenne altijd beslist nodig (ook als die nieuw is) dat die waterdicht wordt gemaakt op alle overgangen en plugaansluitingen. Dit kan met siliconen kit, zelfvulcaniserende tape of een elektrisch lijmpistool. Tape wordt van onderen naar boven gewikkeld, dus dakpansgewijs.
- Bij een draadantenne mag een elektrische verbinding niet mechanisch worden belast. Dit wordt bereikt door een ophang lus met een draadklem te maken in de antennedraad.Voorbeelden- Woning onder plat dak. De verticale antenne is vastgeklemd op een korte buis die in een tegelvoet op het dak staat. De antenne kan ook een end-fed zijn, met de draad naar boven gespannen in of langs een ruim 5 meter lange glasvezel vishengel, met de 1:50 trafo aan de voet. Van daar gaat de coax kabel naar het station er beneden.- Woning op een paar verdiepingen beneden een plat dak. Hetzelfde als de vorige, maar dan met een langere coax kabel. Die kan buitenom langs de muur lopen, of door het trappenhuis, of misschien via het ventilatiekanaal. Voor al die gevallen geldt: lastig, en overleg met de tussenliggende buren is nodig. Alternatief: balkon antenne op een achterbalkon of in het raamkozijn, of magnetische loop.-Rijtjeswoning met dakkapel achter, en tuin. Aan een raamstijl van de dakkapel kan je aan de buitenkant een haakse muurbeugel (laten) vastmaken die een verticale halve golf antenne kan dragen. Die steekt dan maximaal 5 meter boven het dak van de dakkapel uit. Bij een huis van drie woonlagen heb je dan een werkende antennehoogte (vanaf de grond tot het middendeel van de antenne) van ruim 9 meter. Een minder bewerkelijk alternatief is om binnen, boven het raam van de dakkapel, de trafo van een end-fed te monteren. Daarnaast wordt een gaatje naar buiten geboord, waar doorheen de antenne draad naar buiten wordt geduwd. De draad wordt omlaag gespannen met aan het eind een isolator en dan een stukje kunststof lijn, dat aan een vast punt op de grond wordt vastgemaakt, bijvoorbeeld de schutting. De werkende hoogte is dan bijna 6 meter. Ideaal is de oplossing van de vroegere TV antennes: met twee stalen spanbanden kan je een verticale antenne aan een stenen schoorsteen vastmaken. Werkende hoogte 12 meter.- Woning met vliering of zolder. Als het dak niet met metaalhoudend materiaal (zoals schuim met alu-folie) geïsoleerd is en er geen zonnepanelen op liggen, kunnen radiogolven vrijwel onbelemmerd door het hout en de dakpannen, en kan je er dus een antenne plaatsen. Meestal heb je daar geen vijf meter hoogte. Toch kan je een effectieve antenne plaatsen door te zorgen dat het deel met de grootste stroomsterkte (in het midden) verticaal staat, en de delen daarvoor en daar achter horizontaal worden weggespannen over de vloer en langs de onderkant van het dak.- Woonverdieping op hoogbouw. De hoogte is gunstig voor het bereik, vooral in de richting waar je op uitkijkt. Een balkon antenne is meestal de beste oplossing. Deze wordt op de railing van het balkon geklemd en steekt een kleine 3 meter schuin omhoog en zo'n anderhalve meter schuin omlaag. Let wel op eventuele voorschriften. Als er geen balkon is kan de balkon antenne in het raamkozijn worden geplaatst.

Als het raam niet open kan, dan is een magnetische loop voor het raam een alternatief, mits dat raam geen elektrisch geleidende folie heeft. Ook kan een end-fed draad tijdelijk, aan een stok die naar buiten steekt, worden uitgehangen. De trafo is dan aan het einde van de stok. Tenslotte kan een magneetvoet auto-antenne op een stalen balkon railing worden geplaatst, of op een ander metaal oppervlak buiten. Als je alleen wilt luisteren is dat een oplossing, maar als je zendt zal je signaal niet erg sterk zijn.- Vrijstaande woning met eigen grond. Een verticale antenne kan op het dak worden gemonteerd. Als je een vergunning aanvraagt en krijgt, dan kan je een metalen of aluminium mast naast of op het huis zetten om de hoogte van de antenne groter dan 5 meter boven daknivo te maken. Zonder vergunning kan je een uitschuifbare glasvezel mast in de tuin opzetten, waarmee je het uiteinde van een end-fed draad tot bijvoorbeeld 12 meter hoogte kan brengen. De trafo komt dan halverwege de mast te hangen. De werkende hoogte is dan ruim 9 meter.- Buiten. Het uiteinde van een end-fed antenne kan in een boom worden gehesen door eerst een lijntje over een boomtak te werpen (10 meter hoog moet kunnen met de juiste werptechniek) en daaraan via een isolator de antennedraad vast te maken en op te hijsen. De transformator is dan aan de onderzijde en de coax kabel loopt vandaar omlaag en dan horizontaal naar de radio.- In de auto. Voor auto's zijn mobiele sprietantennes voor de CB band te koop. Deze kunnen met een magneetvoet op het dak van de auto worden geplaatst. Dit zijn kwart golf antennes. De andere kwart (om de halve golf vol te maken) wordt gevormd door de metalen massa van de auto. Dit heet ook wel de tegenkapaciteit, en deze wordt maximaal benut als de antenne op het midden van het dak staat. Een coax RG-58 kabel wordt vanaf de voet van de antenne, buitenom over het dak, bij het portier naar binnen geleid. Dat kan door het zijraam op een kier te zetten en daar de kabel door te voeren. Vaak kan het ook via de afdichting strips, dan kan het raam dichtblijven.

VOEDINGDe CB sets hebben bij het zenden een uitgangsvermogen (naar de antenne toe) van 4 Watt (4 W). Het vermogen is de hoeveelheid elektrische energie die per seconde wordt overgebracht (Joule/seconde = Watt). Omdat er in het apparaat verliezen zijn (ca. 50%) moet het ingangsvermogen minimaal 8 W zijn. Dit is het vermogen dat de voedingsvoorziening (batterij of voedingsapparaat) aan je CB radio moet leveren. De spanning waarmee de radio werkt is 12 Volt (12 V) gelijkstroom (DC, Direct Current). Het verband tussen Wattage (W), spanning (V) en stroom (I) is: W = V x I. De stroom die loopt van je voedingsapparaat naar de radio is dan 8/12 = 2/3 Ampère ofwel 0,67 A. Dit moet je batterij of voedingsapparaat dus kunnen leveren. Tijdens ontvangst is het stroomverbruik veel lager, meestal rond 0,2 Ampère. In een tweegesprek reken je bijvoorbeeld met een gemiddeld verbruik van ca. 0,5 A (als je even lang zendt als luistert) en in een ronde met ca. 0,3 A, afhankelijk van hoe lang je aan het woord bent.Je voedingsopties zijn:a. Directe voeding uit het net met een voedingsapparaat (of netadapter) dat de 230 V wisselspanning (AC, Alternating Current) uit het stopcontact omzet in 12 V gelijkspanning.
b. Een accu van 12 V die opgeladen wordt gehouden met een acculader die de 230 V netspanning omzet in een laadstroom met een spanning tijdens het laden van ca. 14 V.
c. Een accu die opgeladen wordt met een zonnepaneeltje of windgenerator.Een benzine generator staat hier niet bij. De kleinere uitvoering daarvan (rond 200 W) heeft 25 keer zoveel vermogen als je nodig hebt voor een CB radio. In de laagste stand verbruikt hij nog altijd zo'n halve liter benzine per uur. Als je hem ook voor andere dingen wilt gebruiken kan dit toch een optie zijn, tenminste voor zolang je benzine voorraad strekt.Optie a is de gebruikelijke methode van bijna alle huidige CB radiogebruikers. Je kunt daarmee beginnen als je nog geen zonnepaneel hebt. Met optie b ben je voor een bepaalde tijd voorzien tijdens een stroomuitval. Hoe lang die tijd is hangt af van de accu capaciteit die je kiest. Optie c is wat ons hier vooral interesseert omdat dit voor continue voeding zorgt tijdens een stroomuitval van onbepaalde duur. De accu capaciteit wordt bepaald door de zon- of wind-loze periode die je wilt overbruggen. Over deze optie c gaat het volgende.AccuDe capaciteit van een accu van een bepaald voltage wordt uitgedrukt in Ampère-uur (Ah). Een accu van 7 Ah (dit is een veel gebruikte kleine standaard accu) kan 1 A gedurende 7 uur leveren, of 7 A gedurende 1 uur, of een waarde daar tussenin.Deze gel accu's, en ook auto accu's, zijn loodaccu's. Die kan je beter niet verder ontladen dan 50%. Dat betekent dat de effectieve capaciteit niet 7 maar 3,5 Ah is. Met een 7 Ah gel-accu is dus 7 uur (3,5/0,5) te werken in een tweegesprek en in een ronde ruim 11 uur (3,5/0,3). Dit zal meestal genoeg zijn om een zonloze periode te overbruggen.Als 12 V oplaadbare accu komt een gel-accu van 7 tot 20 Ah in aanmerking. De duurdere Lithium accu is alleen zinvol als het gewicht een rol speelt, wat voor een thuis station niet het geval zal zijn. Als je nog een autoaccu hebt dan kan je die in je thuis station zetten. Deze heeft een capaciteit van vaak 60 Ah of meer, waarvan de helft effectief bruikbaar is.

AA batterijtjesMet oplaadbare AA (penlight) batterijtjes gaat het ook. Ze zijn tegenwoordig meestal van het Ni-MH (nikkel metaalhydride) type. In tegenstelling tot een loodaccu kun je ze gebruiken tot ze bijna helemaal leeg zijn. Om 12 V te krijgen moeten 10 van die cellen in serie worden geschakeld. Een voedingsspanning van 13,2 V, dus 11 in serie, is doorgaans ook acceptabel, maar zie hiervoor toch ook de specificaties van je toestel. Het voordeel van die elfde batterij is dat het uitgezonden signaal iets sterker is en de gebruikstijd wat langer wordt. Voor de serieschakeling van de AA cellen zijn multi-batterijhouders te krijgen. Met contactblokjes (ook wel kroonsteentjes genoemd) maak je de serie verbinding tussen de houders en met de radio. Let er op dat je geen 1,5 V AA batterijtjes (zoals de niet-oplaadbare alkaline cellen) in een houder van 10 stopt. Dan krijg je 15 V en dat is teveel voor de CB radio.De capaciteit per AA cel is vaak 2600 mAh (milli-ampere uur), ofwel 2,6 Ah. Dit lijkt veel, maar is dat niet omdat het om een spanning van maar 1,2 V gaat. Dezelfde capaciteit bij 12 V zou 0,26 Ah zijn. Met 10 cellen krijg je dan een capaciteit van 10 x 0,26 = 2,6 Ah. Dit is wat minder dan de effectieve 3,5 Ah van de 7 Ah lood gel accu.De Ni-MH batterijen worden met een speciale lader geladen. De lader van een loodaccu is er niet geschikt voor. Die Ni-MH lader moet van het type zijn dat ook met een auto accu kan worden gebruikt, dus 12 V. Dan is hij geschikt om aan te sluiten op de 12 V spanning die de laadregelaar van het zonnepaneel afgeeft.Het is natuurlijk een heel gedoe om telkens die 10 batterijtjes in een lader te stoppen. Toch is deze optie te overwegen, omdat die het voordeel heeft dat je die AA batterijtjes ook in andere dingen kunt doen, zoals een zaklantaarn en een transistorradio. Een pakket Ni-MH batterijtjes is wat duurder dan een 7 Ah lood gel-accu, maar het gewicht is wel een stuk minder.

Accu en montage aandachtspunten- Koppel eerst de stroombron los van de onderdelen en de bedrading waar je aan gaat werken.
- Een zekering van 2 A moet in de plus van de voedingsdraad naar de CB radio worden geplaatst.
- Gebruik alleen rood-zwart tweelingsnoer, met rood voor de plus en zwart voor de min aansluiting.
- Voor vaste verbindingen kan je contactblokjes (kroonsteentjes) gebruiken. Als je een verbinding vaak moet verwisselen gebruik je banaan stekkertjes, rood (+) en zwart (-), en mannetje (M) en vrouwtje (V), dus 4 stekkertjes totaal om tweelingsnoeren met elkaar te verbinden. De V stekker zit aan de kant van de stroombron. Als je een soldeerbout hebt is de gele XT60 connector (die ook voor drones wordt gebruikt) een goed alternatief, daarmee ben je ook zeker dat plus en min niet verkeerd kunnen worden aangesloten.
- Alle bedrading, vooral buitenshuis, moet goed worden beschermd tegen regenwater en vochtintrede, met zowel tape als kit.
- Lood accu's moeten altijd minimaal half vol geladen zijn.
- De spanning over de polen van een loodaccu (gemeten als hij niet gebruikt wordt) mag niet lager dan 12 V worden, anders kan schade optreden.
- Een loodaccu heeft een beperkte levensduur, ongeveer 5 jaar bij gebruik volgens de regels en onder normale omstandigheden; daarna moet hij extra in de gaten worden gehouden, en na 10 jaar is hij meestal wel aan vervanging toe.
- Controleer eerst of alles goed is aangesloten voordat je de stroombron aansluit.ZonnepaneelEen zonnepaneeltje van bijvoorbeeld 30 W (zie de button ABOUT) is de ideale stroombron: neemt weinig plaats in (35x65 cm), geen lawaai, geen bewegende delen, hoge levensduur en niet duur (ongeveer 30 euro). Daar kan geen benzine-generator tegenop. De zon schijnt iedere dag, ook al komt er niet altijd evenveel beneden door de bewolking. Maar ook dan geeft het paneel nog altijd zo'n 20% van de stroom die het bij volle zon geeft. Een 30 W paneeltje geeft, als de zon schijnt, een stroom van ongeveer 1,5 A. Als je gemiddeld 0,5 A verbruikt met je CB radio kan je dus drie uur ermee werken voor ieder uur dat de zon schijnt.Een laadregelaar hoort er bij. Een klein exemplaar van 5 A kost ca. 20 euro. Hij heeft één ingang en twee uitgangen. Op de ingang wordt het zonnepaneel aangesloten. De regelaar zet de variërende spanning van het zonnepaneeltje (15 tot 30V) om in een constante spanning waarmee via de ene uitgang de lood accu geladen wordt met ca. 14 V. De andere uitgang heeft een spanning van constant 12 V waaraan de CB set wordt aangesloten. Lees goed de montage handleiding van de laadregelaar.Meestal zal het zonnepaneel op een andere plaats dan de radio staan. De laadregelaar blijft dan bij het zonnepaneel. Daar plaatst je de accu tijdens het laden. Als hij vol is verplaats je de accu naar de CB radio. Dan is het handig als je losneembare verbindingen maakt met banaan-stekkertjes of XT60 connectors.Het zonnepaneel moet wel buiten staan, dus niet binnen achter een raam. Het glas reflecteert namelijk een groot deel (denk aan 80%, afhankelijk van de invalshoek) van de zonnestraling terug naar de omgeving. De opstelling is bij voorkeur zo dat het paneel op het zuiden is gericht. Je hoeft het niet permanent te installeren. Als je het binnen bewaart kan je het, op het moment dat het nodig is, geïmproviseerd buiten ophangen. In dat geval is het goed om een acculader te hebben die op het elektriciteitsnet is aangesloten, om zo de accu volgeladen te houden als het paneel niet wordt gebruikt. Vaak heeft die de vorm van een netadapter die je in het stopcontact doet.Als je al een vaste zonne-installatie op je dak hebt, met converter, dan zal je misschien denken dat die noodstroom kwestie al mooi geregeld is. Helaas, bij het uitvallen van het elektriciteitsnet stopt de converter met het afnemen van de stroom van die dakpanelen. Dat is wettelijk zo geregeld uit veiligheidsoverwegingen. Als je toch bij netuitval 12 V wilt hebben van je zonnepanelen dan kan je met je installateur de mogelijkheden bekijken.WindgeneratorEen andere bron om je accu te laden is de windgenerator. Die heeft een draaiend windvang gedeelte met een propeller of schoepen, met een diameter tot ca. 1 m. De as daarvan is gekoppeld aan een elektrische dynamo die de stroom levert. Deze heeft doorgaans een vermogen van 50 tot 150 W. Ze zijn er in de uitvoering met een verticale en een horizontale as. Die met de horizontale as heeft een wat hogere opbrengst per vierkante meter windvang oppervlak. Die met de verticale as is doorgaans geruislozer en kan ook beter omgaan met een verandering van windrichting. Ook een windgenerator heeft een laadregelaar nodig om de spanning, die wisselt met de windsterkte, te stabiliseren.Het voordeel van een windgenerator is dat hij de accu kan laden als er langere tijd geen zon schijnt. Dit kan door het weer komen, maar ook door (vulkanische) aswolken. Het nadeel is dat hij zwaarder is dan een zonnepaneel, en de kracht van de wind moet kunnen weerstaan. Daarom moet hij op een stevige mast worden geplaatst. De kosten van de windgenerator op zich zijn al wat hoger dan die van een zonnepaneel met dezelfde prestatie. Maar de plaatsing op die mast maakt dat de totale kosten toch flink hoger kunnen zijn. Aan hogere gebouwen kan een windgenerator met verticale as aan een hoekpunt van het gebouw worden bevestigd, dus zonder mast. Maar een dergelijke montage is bepaald geen hobbyklus..-.-.

FAQ- Waarom is het juist nú zo nodig om de CB radio nieuw leven in te blazen?In de huidige tijd zijn de sociale media overheersend in de communicatie tussen mensen. Velen realiseren zich niet wat er kan gebeuren door vooral de toenemende cyberhacks en storingen, de oorlogsdreiging vanuit Rusland en de steeds heftigere gevolgen van de klimaatcrisis. Dat is namelijk dat die sociale media kunnen uitvallen. Dan wil je een alternatief voor de meest noodzakelijke communicatie, zoals met je dierbaren of je collega's, en om te kunnen helpen. Hoe groot de kans daarop is kan niemand zeggen. Maar je kunt wel zeggen of je er op voorbereid wilt zijn. Dat past in de oproep in de troonrede van 2024 om ons te wapenen tegen een langdurige uitval van de elektriciteit. Het initiatief van Burgerband11 kan gezien worden als onderdeel van de sociale weerbaarheid in de samenleving.- Hoeveel gaat het me kosten voordat ik alle spullen heb om mee te doen?De nieuwprijs van een CB set varieert van 60 tot over de 200 euro. De antenne kost nieuw tussen de 50 en 150 euro. Voor een 12 V voeding met een kleine loodaccu (7 Ah) en oplader moet je op ca. 50 euro rekenen. Een zonnepaneel met regelaar kost samen ca. 60 euro. Minimaal ben je dus 220 euro kwijt voor een vast Burgerband11 station. Een mobiel station (in de auto) is goedkoper omdat je dan de stroomvoorziening al hebt. Tweedehands kun je de spullen goedkoper krijgen. Kijk ook eens onder Radiomarkten, of bij Pa of Opa op zolder. Verder heb je geen lopende kosten als je de spullen eenmaal hebt. Er is geen vergunning nodig dus daarvoor hoef je ook niet te betalen.- Kan ik vanaf mijn balkon en op een flat ook meedoen? En vanaf een etage zonder balkon?Ook op een balkon kan een antenne geplaatst worden. Er zijn antennes in de handel die daarvoor speciaal zijn bedoeld. Vanaf een hoog balkon kan het bereik en de signaalkwaliteit zelfs beter zijn dan dat van een lager gelegen station. Wel is het bereik beter in de richting waar het balkon op uitkijkt dan naar achteren. In een etagewoning zonder balkon kan de balkonantenne in het open raam worden gezet. Als het raam niet open kan, dan kan je tijdelijk een stok door een opening naar buiten steken waar een end-fed antennedraad aan hangt.- Is het voldoende als ik alleen maar een CB setje in mijn auto installeer?Een CB radio in de auto biedt veel mogelijkheden, zowel voor privé, werk als ook bij noodsituaties. Ook kan je in een ronde meedoen, maar je bent dan niet door iedereen te horen wegens het kleinere bereik. Met wat hulp van deelnemers die je wel kunnen horen, kan je dan toch behoorlijk meedraaien. Een auto CB set kan je ook uit de auto halen en thuis gebruiken. Daar kan je hem op een betere en hogere antenne aansluiten. Daarom is een auto CB radio een goede eerste stap.- Hoe voorkom je dat een ronde ontaardt in eindeloos geleuter, extreme meningen, stokpaardjes e.d.?Veel hangt af van het verantwoordelijkheidsgevoel van de deelnemers en van de rondeleider. Die zal kwalijk woordgebruik afkeuren en kan zonodig sommige deelnemers uitnodigen om naar een ander kanaal dan Burgerband11 over te schakelen. We vertrouwen er op dat er door de sociale interactie een goed gespreksklimaat ontstaat met onderling respect.- Kun je met de PMR446 portofoontjes, die overal verkrijgbaar zijn, niet hetzelfde doen als met CB?PMR staat voor Public Mobile Radio. Deze vergunningsvrije portofoontjes heb je al voor rond 100 euro per set van twee stuks. Ze werken op een hogere frequentie, 446 MHz, tegenover 27 MHz van de CB radio. Daardoor reikt het signaal in de bebouwde omgeving maar zo'n paar honderd meter ver. Ook hebben ze een beperkt uitgangsvermogen (0,5 Watt, waar de CB radio 4 Watt heeft). In het open veld hebben ze een bereik tot een kilometer of twee. Hij werkt op batterijen en autonoom, dus zonder tussenkomst van een zendmast. Het voordeel boven een smartphone is dat je stand-by en met meer personen tegelijk in contact kunt zijn. Dit maakt ze heel geschikt voor communicatie in de straat of buurt. Ook dan is werken in een buurtnetwerkje, met de ronde procedure en met afspraken over kanaalnummers en tijden, effectiever dan lukraak oproepen en uitluisteren.- Moet ik bij het opstellen van de antenne rekening houden met het risico van schadelijke straling?Het zendvermogen van 4 Watt is maar weinig hoger dan dat van een mobiele telefoon (typisch zo'n 2 W). Bovendien is bij de CB radio de antenne veel verder van je lichaam verwijderd dan bij een mobieltje, en is de gebruikte frequentie veel lager (27 megahertz i.p.v. meer dan een gigahertz) en dus minder energierijk. Het stralingsrisico is daarom verwaarloosbaar klein ten opzichte van andere al aanwezige radiogolven, en voldoet ruimschoots aan de normen.- Kan ik last van storing verwachten?In de stad is dit zeker een probleem, gezien de vele elektronica die, ondanks de bestaande regelgeving, toch nog veel storing afgeeft, vooral als ruis. De nieuwere CB radio toestellen hebben meestal een functie voor ruisonderdrukking. De beste manier om storing te voorkomen is om de voet van de antenne boven het daknivo te plaatsen. Maar dat is lang niet altijd mogelijk. Maar als je de CB radio het hardste nodig hebt, bij een uitval van de elektriciteit, is er geen storing uit de omgeving meer.- Kunnen de bestaande, officiële radio-zendamateurs niet veel beter de taak van noodcommunicatie op zich nemen?Er is al een samenwerkingsverband tussen de officiële radio-zendamateurs (verenigd in VERON en VRZA) en de Veiligheidsregio's in Nederland. Dit is de stichting DARES, Dutch Amateur Radio Emergency Service. Een paar honderd (van de ruim tienduizend) actieve radio-zendamateurs doen aan DARES mee. Buiten DARES wordt minstens een veertigtal rondes over het hele land door deze amateurs wekelijks gehouden. Met het oog op noodcommunicatie zou het goed zijn als er meer mensen meedoen met rondes zowel op de amateurbanden (meestal 2 m en 80 m) als via Burgerband11 (11 m). Het potentieel voor uitbreiding op de 11 m band is groter omdat die laagdrempeliger is: geen examens, lage kosten, eenvoudige bediening. Bovendien spreekt deze band mogelijk ook mensen aan die meer sociaal dan technisch zijn geïnteresseerd.

Hans van Poelje

Waarom ben ik met dit initiatief gestart? Mijn banen hadden altijd al zowel sociale als technische aspecten. De eerste baan, bij de FNV, had te maken met onder andere energiebeleid en arbeidsveiligheid. Daarna was ik in PTT Telecom betrokken bij communicatie en ergonomie. De laatste werkkring, bij Gasunie, ging over gastransport, externe veiligheid en (via een detachering bij de Universiteit Twente) infrastructuren. In mijn (helaas voorbije) hobby van het zeezeilen ervoer ik hoe belangrijk radiocommunicatie kan zijn. In 2010 werd ik radio-zend amateur. Eerst deed ik vooral lange afstand verbindingen in morse, en later kreeg ik ook meer plezier in de regionale communicatie via de wekelijkse radiorondes. Toen kwamen de gebeurtenissen aan het eind van 2024: de uitval van het NAFIN communicatie-noodnet op 28 augustus, de oproep in de troonrede om ons te wapenen tegen langdurige elektriciteitsuitval, en de gesimuleerde noodsituatie met grootschalige stroomuitval (programma Black-out van de EO, op TV 11 november). De klap op de vuurpijl kwam 5 november. Toen kwamen mijn opgebouwde ervaring, kennis en inzichten samen. Ik onderbrak mijn andere activiteiten voor een paar maanden om deze website op te zetten. Ik realiseer me dat dit slechts een eerste stap kan zijn. Het initiatief kan pas werken als velen er aan mee gaan doen.Hans van Poelje

EnglishBurgerband11 is an initiative to encourage the use of CB-radios (Citizen Band) for communication among citizens. These radios utilize the 27 MHz (11 meter) band and do not require exams or permits. They offer autonomous communication with a range of about 30 kilometers, independent from providers or digital infrastructures. A small solar panel makes them also independent from the electricity grid. This enables direct communication between family members, friends, local businesses, and community members. Using CB radios makes the participating citizens permanently present and approachable, regardless of the status of regular communication networks.An important part of the initiative is the set up of weekly roundtable networks on the CB band, inspired by radio amateur practices. These roundtables provide for disciplined discussion and social cohesion, enabling effective regional contacts between citizens. This caters to better preparation for emergencies where loss of communication services occurs. These roundtables thus act as a backup option for information exchange between the participating citizens and also the participating authorities. If a sufficient number of roundtables are established then they can also act as a distributed network to send messages nationwide.The initiative emphasizes the importance of self-sufficiency and cooperation between local communities. This enhances civil resiliency and promotes neighbourship.More information on the initiative, the advantages and technicalities of CB-radio, and how to set up roundtables and participate in them, is on the website burgerband11.nl

NederlandsBurgerband11 is een initiatief dat burgers aanmoedigt om CB-radio's (Citizen Band) te gebruiken voor onderlinge communicatie. Deze radio's werken op de 27 MHz-frequentieband (11 meter) en vereisen geen vergunning of examen. Ze bieden een autonome manier van communiceren met een bereik van ongeveer 30 kilometer, onafhankelijk van providers en digitale infrastructuur. Met een zonnepaneeltje zijn ze ook onafhankelijk van het elektriciteitsnet. Dit maakt ze nuttig voor directe communicatie tussen familieleden, vrienden, lokale bedrijven en buurtgemeenschappen. Door het gebruik van CB-radio's kunnen de deelnemende burgers altijd aanwezig en bereikbaar zijn, ongeacht de status van reguliere communicatienetwerken.Een belangrijk onderdeel van het initiatief is het organiseren van wekelijkse gespreksrondes op de CB-band, geïnspireerd door de praktijk van radiozendamateurs. Deze rondes bevorderen gespreksdiscipline en sociale cohesie, en zorgen ervoor dat burgers in een regio effectief contact met elkaar kunnen onderhouden. Daardoor zijn zij beter voorbereid op noodsituaties waarbij reguliere communicatiemiddelen uitvallen. Deze rondes kunnen dan een terugval-optie zijn voor informatie-uitwisseling en samenwerking tussen de deelnemende burgers en met deelnemende instanties. Als er voldoende rondes zijn dan kunnen ze ook als een gedistribueerd netwerk berichten over het hele land versturen.Het initiatief benadrukt het belang van zelfredzaamheid en samenwerking binnen lokale gemeenschappen. Dit versterkt de sociale weerbaarheid en bevordert nabuurschap.Meer informatie over het initiatief, de voordelen en eigenschappen van CB-radio's en hoe gespreksrondes op te zetten en eraan deel te nemen, staat op de website burgerband11.nl